Colofnwyr

Gwobr Llenyddiaeth Nobel Dylan Thomas - naw wfft i'r snobs llenyddol!

DAL i gynhyrfu’r dyfroedd wna’r penderfyniad i anrhydeddu Bob Dylan â Gwobr Llenyddiaeth Nobel. A dal i wfftio’r penderfyniad wna snobs y byd llenyddol. “Dydi geiriau caneuon ddim yn llenyddiaeth,” meddent. 

Eto dyma’r union rai sy’n ystyried gwely anniben Tracy Emin a cherflun o ben-ôl anferth gan Anthea Hamilton yn gelfyddyd.

Fy sylw i dro’n ôl oedd y dylai Bob Dylan ddim yn unig fod wedi derbyn Gwobr Llenyddiaeth Nobel ond hefyd y Wobr Heddwch. Ac nid ef yw’r unig gyfansoddwr poblogaidd i haeddu hynny.

Un, yn sicr sy’n haeddu’r anrhydedd dwbwl yw Eric Bogle. Mae Bogle yn enwog am ei gân ysgytwol No Man’s Land neu The Green Fields of France.

Ond dim ond un gân yw honno ymhlith perlau eraill sy’n condemnio rhyfel.

Gŵyr amryw am ei gân And the Band Played Waltzing Matilda, sef cân eironig am oroeswr o Frwydr Gallipoli sy’n gwylio’r orymdaith goffâd flynyddoedd wedyn. 
Meddai’r hen ŵr:

And so every April I sit on my porch
And I watch the parade pass before me;
I see my old comrades how proudly they march
Reviving old dreams of past glory,
The old men march slowly, old bones stiff and sore,
They’r tired old heroes from a forgotten war,
And the young people ask, ‘What are they marching for?’
And I ask myself the same question.

Mae ganddo ganeuon sy’n sôn am frwydrau yn nes at ein dyddiau ni, fel honno am drafferthion Gogledd Iwerddon. Dyma’i chi eiriau:

My youngest son came home today,
His friends marched with him all the way,
The fife and drum beat out the time
While in his box of polished pine
Like dead meat on a butcher’s tray
My youngest son same home today.

Albanwr yw Bogle a ymfudodd i Awstralia. Ac os ydych am glywed un o’r caneuon mwyaf ingol a gyfansoddwyd erioed gwrandewch ar Leaving Nancy, sef hanes ei ffarwel â’i fam wrth iddo adael. Ac yna’i gân affwysol o drist, Since Nancy Died. Nancy, wrth gwrs, oedd ei fam.

Rhag ofn i chi feddwl mai cyfansoddwr a chanwr caneuon lleddf yn unig yw Bogle cawn ganddo hefyd amryw o ganeuon digri. Mae He’s Nobody’s Moggy Now yn gân ddoniol am ymadawiad cath.Ac mae I Aint Gonna Sing No Bob Dylan yn llawn hiwmor a doniolwch. Ond ei ganeuon dwys yw ei forte.

Yn ogystal â chaneuon gwrth ryfelgar, testun mawr arall iddo yw unigrwydd hen bobol. Mae Now I’m Easy, a anfarwolwyd gan Ronnie Drew yn glasur. Cân yw hi am hen ŵr yn edrych yn ôl ar ei fywyd. Dyma un o’r penillion: 

My daughter married young, and went her own way,
My sons lie buried by the Burma Railway,
So on this land I’ve made my home, I’ve carried on alone,
But it’s nearly over now, and now I’m easy.

Ydyn, mae caneuon Eric Bogle yn farddoniaeth hefyd, fel gwaith ambell i gyfansoddwr arall fel Leonard Cohen a Tom Waits.

A naw wfft i’r snobs llenyddol a chelfyddydol sy’n dilorni gwaith y fath artistiaid geiriol.
Yn wahanol i lawer o’r twyllwyr ffuantus sy’n honni bod yn feirdd heddiw mae gwaith y rhain yn golygu rhywbeth.

Llun: Eric Bogle