Mwy o Newyddion

Comisiynydd yn cyhoeddi adroddiad 5 mlynedd cyntaf ar sefyllfa’r Gymraeg

Ar faes yr Eisteddfod heddiw, cyhoeddodd Comisiynydd y Gymraeg yr adroddiad 5 mlynedd cyntaf ar sefyllfa’r Gymraeg.

Mae cyhoeddi’r adroddiad yn un o swyddogaethau statudol y Comisiynydd dan Adran 5 Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011.

Astudiaeth ystadegol ac ymchwil am y Gymraeg a’r defnydd ohoni yw’r adroddiad, ac mae’n canolbwyntio ar dri maes, sef adrodd ar ganlyniadau Cyfrifiad 2011, creu siaradwyr Cymraeg a defnyddio’r Gymraeg.

Mae canfyddiadau’r adroddiad yn seiliedig ar ddata a gwybodaeth sy’n dod o nifer o ffynonellau; o’r Cyfrifiad a’r Arolwg Defnydd Iaith i arolygon omnibws ac ymchwil sefydliadau.

Dyma rai o brif ganfyddiadau ffeithiol yr adroddiad:

• Mae canran y plant 5-15 oed sy’n medru siarad Cymraeg wedi dyblu ers 1981.
• Bu gostyngiad o dros 20,000 yn nifer y siaradwyr Cymraeg rhwng 2001 a 2011 (ond cynnydd o 20,000 ers 1971).
• Mae nifer y cymunedau lle mae 70% yn siarad Cymraeg wedi gostwng o 53 yn 2001 i 39 erbyn 2011.
•  Mae 13% o bobl Cymru’n defnyddio’r Gymraeg bob dydd.
• Mae 85% yn credu fod y Gymraeg yn rhywbeth i fod yn falch ohono, ac mae 86% yn credu fod yn yr iaith yn bwysig i’r diwylliant Cymreig.
• Mae nifer sylweddol o blant yn eu haddysg trwy gyfrwng y Gymraeg mewn ysgolion, ond ni welwyd cynnydd gwirioneddol dros y blynyddoedd diwethaf.
• Mae’r data sydd ar gael yn awgrymu na fu cynnydd dros y blynyddoedd diwethaf yn y niferoedd o blant sy’n derbyn addysg a gofal blynyddoedd cynnar drwy gyfrwng y Gymraeg ac mae’r niferoedd sy’n astudio drwy gyfrwng y Gymraeg mewn addysg bellach ac uwch yn parhau i fod yn isel.

Dywedodd Comisiynydd y Gymraeg, Meri Huws: “Mae’n amserol bod yr adroddiad pum mlynedd statudol hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod haf 2016.

"Rydym hanner ffordd rhwng dau Gyfrifiad, ac er mwyn troi’r gostyngiad a welwyd yng nghanran y siaradwyr Cymraeg rhwng 2001 a 2011 yn gynnydd erbyn 2021, mae angen deall y rhesymau dros y gostyngiad ac adnabod y meysydd i adeiladu arnynt.

“Rydym wedi tynnu’r cyfoeth o ddata, ymchwil a gwybodaeth sydd ar gael at ei gilydd mewn un man.

“Yr her yn awr yw i wleidyddion, gweision sifil, sefydliadau a mudiadau ystyried yr adroddiad ac adnabod y cyfleoedd a’r bylchau.

"Gydag arweiniad strategol clir, cynllunio bwriadus a gweithredu effeithiol, hyderaf y bydd modd gwireddu’r nod o greu Cymru lle bydd y Gymraeg yn ffynnu a lle bydd hi’n rhan cwbl naturiol o fywyd pob dydd, ym mhob rhan o’r wlad.”

Cyflwynodd y Comisiynydd a’i swyddogion ganfyddiadau’r adroddiad mewn sesiwn gyhoeddus ym mhabell Cymdeithasau 1 ar faes yr Eisteddfod am 2 o’r gloch ddydd Mercher 3 Awst.

Mae’r adroddiad wedi ei gyhoeddi ar wefan y Comisiynydd: 

http://www.comisiynyddygymraeg.cymru/Cymraeg/Comisiynydd/Pages/Adroddiad%205-mlynedd.aspx