Awyr Agored

Garan urddasol o Gymru yn hedfan unwaith eto ar ôl saib o bedwar can mlynedd

AM y tro cyntaf er 400 mlynedd mae garan a aned yng Nghymru wedi hedfan uwchben Cymru unwaith eto.

Bu pâr o’r adar gwlyptir ysblennydd hyn yn nythu ar Wastadeddau Gwent eleni, gan fagu un cyw yn llwyddiannus a hedfanodd am y tro cyntaf ym mis Awst.

Mae’r adar yn tarddu o gynllun ailgyflwyno Prosiect Mawr y Garan a ryddhaodd 93 garan a fagwyd â llaw rhwng 2010 a 2014 ar Wastadeddau Gwlad yr Haf ac ardal y

Rhostiroedd yng Ngwarchodfa RSPB West Sedgemoor yng Ngwlad yr Haf.

Gyda thaldra o 4 troedfedd, mae’r aderyn llwyd, gosgeiddig hwn gyda gwddf hir, cain a thimpan crwm tebyg i gynffon ar ogwydd, yn olygfa syfrdanol a gellir clywed ei alwad dwfn soniarus o bellter o dros dair milltir.

Dywedodd Damon Bridge, rheolwr Prosiect Mawr y Garan yr RSPB: “Bu farw’r adar rhyfeddol yma drwy’r DU rhywbryd yn y 1600au, ar ôl bod yn ffefryn ar y bwrdd bwyd canoloesol.

“Mae’u gweld nhw wedi dychwelyd i’w hen gynefinoedd yn tynnu sylw at y pwysigrwydd o warchod ein gwlyptiroedd.”

Mae garanod angen ardaloedd gwlyb, diarffordd, tawel iawn i fridio a darparodd ardal ar Wastadeddau Gwent y gymysgfa gywir o safle nythu diarffordd a chynefin tawel yn llawn bwyd i fagu’r pâr hwn, a fydd bron yn sicr o ddychwelyd i fridio yno eto’r flwyddyn nesaf.      

Dywedodd Richard Archer, swyddog cadwraeth yr RSPB ar gyfer Gwastadeddau Gwlad yr Haf ac Aber Afon Hafren: “Er bod y rhan fwyaf o’r adar sydd wedi cael eu rhyddhau wedi cyrraedd oed bridio nawr, un o dri yw’r pâr hwn o Gymru sydd wedi magu rhai ifanc yn llwyddiannus eleni, ac felly maen nhw’n hanfodol i lwyddiant hirdymor y prosiect. 

“Gallai garanod wneud yn dda ar rannau o Wastadeddau Gwent os yw’r cynefin yn cael ei adfer i’r hyn a fu.”

Mae’r rhieni yn cael eu hadnabod fel Lofty a Gibble ac mae’r cyw a fagwyd wedi cael ei alw’n Garan. 

Mae pob un o’r tri wedi dychwelyd i Wlad yr Haf lle maen nhw’n debygol o dreulio’r gaeaf gyda haid gynyddol o oddeutu 60 aderyn.

Er hynny, ar ôl magu cyw yn llwyddiannus ar Wastadeddau Gwent, mae siawns dda y byddan nhw’n dychwelyd i fridio yno eto’r flwyddyn nesaf.

Magwyd un pâr yn llwyddiannus yng Ngwlad yr Haf a magwyd un arall yn Wiltshire eleni.

Ar hyn o bryd, poblogaeth y garan wyllt yn y DU yw oddeutu 160, tua hanner o’r prosiect ailgyflwyno a hanner o ailgytrefu naturiol a fu’n digwydd yn nwyrain y wlad ers diwedd y 1970au.

Cafodd Prosiect Mawr y Garan ei gyllido gan Gwmni Amgylcheddol Viridor Credits gan ddefnyddio arbenigedd yr RSPB, Ymddiriedolaeth Adar y Gwlyptir ac Ymddiriedolaeth Cadwraeth Pensthorpe.

Ewch i http://www.thegreatcraneproject.org.uk er mwyn darganfod mwy am y prosiect a lle i weld garanod yn y gwyllt.