Awyr Agored

Rhodio trwy hanes

Gall ymwelwyr i Fwlch Nant-yr-Arian gerdded yn ddiogel unwaith eto yn olion traed y rhai yr helpodd eu hymdrechion gerfio allan dreftadaeth ddiwydiannol yr ardal.

Mae Comisiwn Coedwigaeth Cymru, sy’n rhedeg y ganolfan naw milltir i’r dwyrain o Aberystwyth, newydd orffen gwaith atgyweirio ar lwybr poblogaidd a chwaraeodd ran hanfodol ar adeg pan oedd bryniau Ceredigion yn llawn s ŵ n diwydiant.

Galwodd Comisiwn Coedwigaeth Cymru ar Ymddiriedolaeth Archaeolegol Dyfed i’w helpu i adfer hen ddyfrffos a oedd yn cludo dŵr yn wreiddiol o Lyn Blaenmelindwr i’r gogledd o’r ganolfan ymwelwyr er mwyn gyrru’r mwyngloddiau plwm yng Nghwmbrwyno.

Erbyn heddiw, mae’r ddyfrffordd gwneud yn ffurfio rhan bwysig o deithiau cerdded y Glowyr a Llwybr y Grib, sy’n cychwyn ac yn gorffen wrth y ganolfan ymwelwyr.

Yn eironig, roedd angen gwaith oherwydd bod y dyfrffos, sydd bellach yn boblogaidd ar gyfer cerddwyr – yn mynd yn ddyfrlawn mewn mannau ac wedi’i herydu’n wael.

Yn dilyn trafodaethau gydag Ymddiriedolaeth Archaeolegol Dyfed, gwnaeth Comisiwn Coedwigaeth Cymru gynllun i drwsio’r clawdd pridd ac atgyfnerthu’r hen sianel gyda charreg.

Dywedodd Nick Young, Rheolwr Cadwraeth a Threftadaeth, fod nifer o ddyfrffosydd o gwmpas Nant-yr-Arian ac roedd Comisiwn Coedwigaeth Cymru’n benderfynol o gadw cymeriad tirwedd yr ardal.

“Roedd y llwybr ar hyd hen ddyfrffos y felin yn cael ei erydu’n wael ac yn ddyfrlawn mewn mannau ond nid oedden ni eisiau colli’r ddyfrffos, oherwydd eu bod yn darparu atgof gweledol o dreftadaeth ddiwydiannol yr ardal,” meddai.

“Gyda chymorth Ymddiriedolaeth Archaeolegol Dyfed, llwyddom i gadw ‘golwg’ y ddyfrffos a galluogi pobl i gerdded gyda thraed sych ar y llwybr yr oedd dŵr yn llifo ar ei hyd ar un adeg.”

Roedd cludo deunyddiau i drwsio’r ddyfrffos yn dasg araf a llafurus, oherwydd bod y llwybrau mynediad i gyd yn rhy gul ar gyfer peiriannau mawr.

Mae’r gwaith, a wnaed gan y tîm Comisiwn Coedwigaeth Cymru lleol, ynghyd â chontractwyr cymeradwy, wedi gwneud y llwybr yn hygyrch ar gyfer pobl llai galluog, er nad yw’n addas ar gyfer cadeiriau olwynion.

Nick Young, ar y chwith, a Tom Roberts yn mynd am dro ar hyd y ddyfrffos wedi’i hadfer gyda’r cŵn, Meg a Meg.